O IX pielgrzymce Jana Pawła II do Ojczyzny powiedziano już bardzo wiele. Na spotkanie z Ojcem Świętym do Łagiewnik, na Błonia i do Kalwarii Zebrzydowskiej przybyły miliony wiernych. Słowa Piotra naszych czasów były przyjmowane w modlitewnym skupieniu zapadając głęboko w sercu. W Krakowie panowała atmosfera radosnego święta. Papież zostawił przesłanie Bożego Miłosierdzia zobowiązując nas do wcielenia go w życie.
Temat Bożego Miłosierdzia zajmował bardzo ważne miejsce w nauczaniu papieskim. Już w jednej z pierwszych encyklik pt. Dives in misericordia (1980), stał się kanwą do mówienia o tajemnicy Boga Ojca. W ostatnich latach temat miłosierdzia pojawiał się w wypowiedziach Jana Pawła II z nową mocą. Okazją do tego były wydarzenia wielkiego Jubileuszu 2000-lecia chrześcijaństwa oraz kanonizacja św. Siostry Faustyny. Orędzie Bożego Miłosierdzia stało się w tym roku motywem przewodnim całej pielgrzymki Ojca Świętego do Polski.
Podczas uroczystości konsekracji świątyni Bożego Miłosierdzia w Łagiewnikach (17.08.2002), na zakończenie swojej homilii, Jan Paweł II dokonał aktu zawierzenia świata Bożemu Miłosierdziu: „Dlatego dziś w tym sanktuarium chcę dokonać uroczystego aktu zawierzenia świata Bożemu miłosierdziu. Czynię to z gorącym pragnieniem, aby orędzie o miłosiernej miłości Boga, które to zostało ogłoszone przez pośrednictwo św. Faustyny, dotarło do wszystkich mieszkańców ziemi i napełniało ich serca nadzieją” (Miłosierdzie Boże jedyną nadzieją, Homilia w Krakowskich Łagiewnikach, 17 sierpnia 2002, w: Bóg bogaty w miłosierdzie, Kraków 2002, s. 77).
Akt ten jest wyraźną konsekwencją nauczania Piotra naszych czasów, który wobec tragicznych wydarzeń XX wieku ukazuje światu Boga miłosierdzia jako znak nadziei, punkt oparcia i źródło siły dla znękanego przeciwnościami człowieka. Jest odpowiedzią Kościoła na lęki i wyzwania współczesnego świata, który w miejscu Boga stawia człowieka i „żyje tak, jakby Boga nie było”. W Bogu Miłosierdzia człowiek odkrywa źródło praw i zasad moralnych, które każą szanować każde życie od poczęcia po śmierć. Ojciec Święty chce, aby przez akt zawierzenia orędzie miłosierdzia stało się znane na całym świecie.
Analiza Aktu zawierzenia świata Bożemu Miłosierdziu domaga się wyjaśnienia samego pojęcia ‘akt zawierzenia’ i osadzenia go w kontekście innych aktów zawierzenia, których dokonywali poprzednicy Jana Pawła II. Następnym krokiem będzie przyjrzenie się treści teologicznej aktu. Na koniec wskażemy, jak żyć aktem zawierzenia i jak go praktykować w swoim życiu duchowym.
1. Akt zawierzenia
Akt zawierzenia świata Bożemu Miłosierdziu posiada wyraźnie trójdzielną strukturę, w której można wyróżnić następujące elementy: inwokacja do Boga Trójjedynego, prośba za znękaną złem ludzkość i błaganie o miłosierdzie dla świata.
Boże, Ojcze miłosierny, który objawiłeś swoją miłość w Twoim Synu Jezusie Chrystusie, i wylałeś ją na nas w Duchu Świętym, Pocieszycielu, Tobie zawierzamy dziś losy świata i każdego człowieka.
Pochyl się nad nami grzesznymi, ulecz naszą słabość, przezwycięż wszelkie zło, pozwól wszystkim mieszkańcom ziemi doświadczyć Twojego miłosierdzia, aby w Tobie, trójjedyny Boże, zawsze odnajdywali źródło nadziei.
Ojcze przedwieczny, dla bolesnej męki i zmartwychwstania Twojego Syna, miej miłosierdzie dla nas i całego świata! Amen.
Akt zawierzenia jest formą relacji w jaką wchodzi człowiek wierzący, gdy zwraca się do Boga. Wyraża on również sytuację modlącego się i jego doświadczenie wiary.
a) pojęcie aktu zawierzenia
W Słowniku Języka Polskiego znajdujemy następujące rozwinięcie słowa ‘zawierzyć’: „nabrać zaufania do kogoś, czegoś, uwierzyć komuś” . Autor hasła wyjaśnia czasownik zawierzyć przez podanie synonimów: zaufać, uwierzyć. One zatem będą kluczem do wyjaśnienia pojęcia zawierzenia, którego będziemy szukać w doświadczeniu biblijnym. Doświadczenie to stanowi bowiem podstawę do teologalnego aktu zawierzenia, w którym człowiek staje wobec Boga szukając zjednoczenia przez miłość.
Akt zawierzenia możemy zatem określić jako religijny akt ludzki, który wyrasta z wiary człowieka w Boga zwracającego się do Niego w postawie ufności. W sensie ścisłym akt religijny jest osobowym działaniem, które angażuje całego człowieka w relacji do Boga . Podmiotem aktu wiary jest zatem człowiek w jego egzystencjalnych uwarunkowaniach: kruchości losu, skończoności życia, cierpienia. Przedmiotem aktu wiary jest Bóg, którego poznajemy w Objawieniu. Pełnią objawienia Boga jest Jezus Chrystus, którego chrześcijanin poznaje w Duchu Świętym. Akt wiary utożsamiamy więc z przeżyciem duchowym, które rodzi się wówczas, gdy człowiek nawiązuje świadomy kontakt z Bogiem osobowym, objawionym w Jezusie Chrystusie i wzywającym do dialogu .
U podstaw aktu religijnego leży doświadczenie ograniczoności własnej egzystencji i szukanie głębszej relacji z Bogiem jako źródłem i celem życia. Pierwszym i fundamentalnym elementem tego doświadczenia jest wyznanie, że Bóg istnieje i wskazanie Jego obecności w życiu. Kryje się w nim głębokie przekonanie, że Bóg jest dawcą wszystkiego: życia, zdrowia, szczęścia. Jest On Stwórcą i Panem świata, kierującym jego prawami i czuwającym nad nim. Konsekwencją tego wyznania jest postawa zaufania, czyli powierzenia Bogu swojego życia w miłości, która jest podstawą zjednoczenia osobowego.
Człowiek, który staje przed Bogiem w akcie zawierzenia wnosi do tego doświadczenia strukturę własnego bytu: uwarunkowania cielesne, psychiczne i duchowe. Akt zawierzenia nie może być zredukowany tylko do myślenia czy decyzji woli. Ważne miejsce zajmują doświadczenia zmysłowe i uczuciowe, które wpływają na refleksję intelektualną i decyzje woli człowieka.
Akt zawierzenia dokonuje się w sumieniu nazywanym najgłębszym sanktuarium duszy (GS 16). Wpływa on na uporządkowanie całego życia według Boga, do którego się zwraca. Ma on charakter dialogu osobowego, w którym człowiek staje się równoprawnym partnerem Boga, podejmującym wolną decyzję, mającą konsekwencje egzystencjalne. Bóg daje się poznać człowiekowi odsłaniając przed nim swoje tajemnice: mądrości, opatrzności, sprawiedliwości czy miłosierdzia. Tajemnica Boga poznawana w doświadczeniu wiary określa akt wiary. W tradycji chrześcijańskiej akty zawierzenia były skupiona wokół tajemnicy Serca Jezusowego, Matki Bożej.
b) zawierzenie Abrahama
Akt zawierzenia obejmujący wiarę w Boga i gotowość powierzenia Jemu swojego życia jest odpowiedzią człowieka na miłość Stwórcy. Wzorem wiary i zawierzenia w Starym Testamencie jest Abraham (Rz 4,11). Jego drogą zawierzenia Bogu idą Patriarchowie i Prorocy. Tę wiarę w jedynego Boga Jahwe doprowadza do doskonałości Pan Jezus (Hbr 12,2).
Bogactwo doświadczenia relacji człowieka do Boga wyznaczają w języku hebrajskim dwa pojęcia: aman, które wskazuje na przeżycie siły i pewności (gr. elpidzo, pepoitha; łac. spes, sperare, confido) oraz batah mówiące o bezpieczeństwie i zaufaniu (gr. pistis, psiteuo, aletheia; łac. fides, credere, veritas) . W przeżyciu tym można wyróżnić zaufanie, którym obdarzamy osobę wiarygodną i akt poznawczy, pozwalający poznać rzeczywistość przekraczającą to, co widzialne przy pomocy zmysłów.
W doświadczeniu Abrahama na pierwsze miejsce wysuwa się inicjatywa Boga, który powołuje swojego sługę (Rdz 12,1-5). Odpowiedzią na Bożą łaskę jest wiara w Boga i Jego słowo, która wyraża się w powierzeniu Stwórcy swojego losu. Momentem szczególnej próby zawierzenia Bogu jest dla Abrahama złożenie swojego syna Izaaka w ofierze (Rdz 22,1-19). Opiera on całe swoje życie na słowie Bożym i doświadcza wierności i mocy Boga. Moc Bożego słowa okaże się w całej pełni w zmartwychwstaniu Pana Jezusa (Rz 4,18-25).
Wiara Abrahama staje się udziałem Mojżesza, który został wybrany przez Boga, by doprowadzić Naród wybrany do ziemi obiecanej (Wj 3,1-15). Mojżesz poznaje Boga w krzaku gorejącym i odpowiada na to poznanie całkowitą ufnością. Swoje doświadczenie przekazuje on Izraelitom ucząc ich zaufania Bogu. Jest on wzorem przedstawiciela narodu, który staje przed Bogiem, by wyrażać jego wiarę i wzywać do wierności. Przypieczętowaniem wiary Izraela jest przymierze zawarte między Bogiem i Ludem wybranym pod Synajem (Wj 19,1-25). Zawiera ono wezwanie do wierności Bogu i Jego prawu. Do tego doświadczenia odwołują się prorocy wskazując na wewnętrzną więź łączącą wierzącego z Bogiem (Iz 40,28).
Postawy wiary i zawierzenia Bogu domaga się również przyjęcie Jezusa Chrystusa, Syna Bożego i zbawienia. Wzorem przeżycia aktu wiary jest Zachariasz (Łk 1,18) i Maryja (Łk 1,35). Zawiera propozycję Boga, moment niepewności i wahania oraz przylgnięcie do Jego Słowa w całkowitym zaufaniu.
W doświadczenie wiary wchodzą uczniowie Chrystusa słuchając Jego słowa i widząc cuda jakich dokonał (Mt 13,13). Bliskość Pana Jezusa i bycie świadkiem Jego działalności, skłaniało ich do dania odpowiedzi na pytanie: „Kim On jest?” (Mt 8,27). Wyrazem wiary w Jezusa, Syna Bożego jest odpowiedź Piotra: „Ty jesteś Mesjasz, Syn Boga żywego” (Mt 16,16). Piotr, mimo chwilowego zawahania, potwierdził wiarę w Syna Bożego powierzając Jemu swój los. Przypieczętowaniem Jego wiary jest zmartwychwstanie Chrystusa i wyznanie miłości: „Panie Ty wiesz, że Cię kocham” (J 19,15). W akcie wiary jest również miejsce na wyznanie miłości, bez której zawierzenie byłoby tylko intelektualnym wysiłkiem.
Wiara w Jezusa Chrystusa i w Jego Imię jest źródłem siły uczniów. Domaga się ona wyznania, że Jezus jest Panem. Tak wyznana wiara w Jezusa ma moc zbawienia (1Kor 12,3; Rz 10,9). Prowadzi również do wyzbycia się lęków i trosk, oraz do dawania świadectwa o Chrystusie.
Akt wiary obejmujący wezwanie Chrystusa i odpowiedź człowieka jest nieustannym doświadczeniem uczniów Jezusa. Domaga się on zawierzenia swojego życia w postawie ufności i miłości. Kościół nieustannie odwołuje się do tego doświadczenia głosząc Słowo Boże i sprawując sakramenty, oraz dając świadectwo wobec świata. Zwykle akt zawierzenia ma charakter prywatny. Dokonuje się w sumieniu, gdzie człowiek spotyka się sam na sam ze swoim Stwórcą. Może przybierać formę wyznania publicznego. Wówczas staje się świadectwem wiary w jedynego Boga.
Pod koniec XIX wieku papież Leon XIII w encyklice o roku świętym Annum sacrum (1899) poświęcił świat Najświętszemu Sercu Jezusowemu zachęcając wierzących do osobistego poświęcenia się Sercu Bożemu, poświęcenia rodzin i narodów. Za wezwaniem papieskim poszły całe narody (Francja, Polska), indywidualne osoby i rodziny. Odwołując się do tej tradycji, Ojciec Święty Jan Paweł II powierzał świat Bogu przez pośrednictwo Maryi.
Zawierzenie świata Bożemu Miłosierdziu
Zawierzenie świata Bożemu Miłosierdziu jest aktem wiary, którego fundamentem jest postawa dziecięcego zaufania Bogu, miłosiernemu Ojcu, że nie opuszcza On nigdy człowieka obdarowując go bez przerwy swoją miłością. Jan Paweł II jak Abraham i Patriarchowie, jak Piotr i jego następcy staje na czele Kościoła i całej ludzkości wyrażając w jej imieniu wiarę w Boga, bliskiego człowiekowi przez Jego miłosierdzie. Wyznaje jednocześnie wiarę, że Bóg ostatecznie objawił się człowiekowi w Jezusie Chrystusie, który w pełni ukazał na czym polega miłosierdzie Ojca – w swoich czynach, w nauczaniu, a przede wszystkim w swojej Śmierci i Zmartwychwstaniu. Człowiek odkrywa miłosierdzie Boga dzięki działaniu Ducha Świętego.
Powierzając świat Bożemu Miłosierdziu Jan Paweł II zwraca się do Boga z prośbą o wybaczenie wszystkich grzechów, które są powodem nieszczęść i słabości człowieka. Prosi, aby miłosierdzie stało się znakiem nadziei dla całej ludzkości, niezależnie od wierzeń i przekonań osobistych.
a) Bóg miłosierdzia
W pierwszej części aktu zawierzenia świata Bożemu Miłosierdziu Jan Paweł II wyznaje wiarę w imieniu całego Kościoła w Boga miłosierdzia. Inwokacja do Boga, Ojca miłosierdzia jest streszczeniem wiary chrześcijańskiej w Boga bliskiego człowiekowi, który odsłania swoje oblicze w tajemnicy miłosierdzia:
Boże, Ojcze miłosierny, który objawiłeś swoją miłość w Twoim Synu Jezusie Chrystusie, i wylałeś ją na nas w Duchu Świętym, Pocieszycielu, Tobie zawierzamy dziś losy świata i każdego człowieka.
Wiara ta wyrasta z doświadczenia objawienia Starego i Nowego Testamentu, o czym przypomniał Ojciec Święty w Encyklice Dives in misericordia (DM 1). Poznając Boga miłosierdzia w Jezusie Chrystusie dzięki mocy Ducha Świętego, człowiek poznaje prawdę o sobie, sens życia i cierpienia.
Miłosierdzie Ojca objawione przez Jezusa Chrystusa jest obecne w Starym Przymierzu, w historii narodu wybranego, który przechował wiarę w jedynego Boga. Stwórca człowieka – Bóg Jahwe daje się poznać Mojżeszowi jako miłosierdzie. Sam uroczyście przedstawił się jako „Bóg miłosierny, litościwy, cierpliwy, bogaty w łaskę i wierność” (Wj 34,6). W miłosierdziu Boga, jak zauważa Jan Paweł II, ukazują się odcienie miłości Boga do człowieka: dobroć, żyzcliwość, łaska, wierność (hebr. hesed), czułość, współczucie (hebr. rahamim), litość, oszczędzanie, przebaczenie (hebr. hanal). Tajemnicę miłości miłosiernej przechowywał naród wybrany, napominany w swoich dziejach przez proroków i zachęcany do otwarcia swojego serca na Boga miłosierdzia (Iz 54,10; Jer 31,3).
Człowiek odkrywa Boga w przyrodzie i w kosmosie poprzez Jego „niewidzialne przymioty” (Rz 1,20). Pośrednie poznanie nie daje pełnego widzenia Boga, dopiero objawienie miłości w Jezusie Chrystusie prowadzi do Boga „w niezgłębionej tajemnicy Jego istoty” (DM 2; 1Tm 6,16). Pan Jezus objawia Boga miłosierdzia w przypowieściach o zaginionej owcy i drachmie, a szczególnie w przypowieści o synu marnotrawnym (Łk 15,11-32). Przypowieść ta ukazuje najpierw wielkość miłości Ojca, gotowego przebaczyć i na nowo obdarować. Jan Paweł II jeszcze bardziej wydobywa z niej godność syna marnotrawnego, które jaśnieje na nowo dzięki miłosierdziu Ojca. Bóg jawi się jako wierny swojemu ojcostwu: „Miłość taka zdolna jest do pochylenia się nad każdym synem marnotrawnym, nad każdą ludzką nędzą, nade wszystko zaś nad nędzą moralną, nad grzechem” (DM 6). Wielkość miłości Boga wobec grzesznego człowieka odsłania wielkość godności syna, który zawsze jest dzieckiem Boga i ma prawo do jego miłości.
W miłosierdziu dostrzega Jan Paweł II „stosunek nierówności” między Bogiem, który obdarowuje i człowiekiem przyjmującym Jego dobroć. Miłosierdzie sprawia jednak, że syn marnotrawny otrzymując na nowo godność synowską nie doświadcza upokorzenia. Na wielką miłość Boga odpowiada nawróceniem, które jest owocem miłosierdzia (DM 6).
Pełnym objawieniem miłosierdzia Bożego jest śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa. Misterium paschalne ukazuje wielkość miłości Boga do człowieka, który „własnego Syna nie oszczędził” (2 Kor 5,21). Dzięki tajemnicy Krzyża Bóg objawia głębię swej miłości, która jest na początku stworzenia człowieka i dzieła Odkupienia: „Bóg, którego objawił Chrystus, pozostaje nie tylko w stałej łączności ze światem jako Stwórca, ostateczne źródło istnienia. Jest to miłość, która nie tylko stwarza dobro, ale doprowadza do uczestnictwa we własnym życiu Boga: Ojca, Syna i Ducha Świętego” (DM 7). W śmierci Chrystusa Bóg jest blisko człowieka dając siebie, aby człowiek mógł uczestniczyć w Jego życiu. Miłość miłosierna jest mocniejsza niż grzech i śmierć. Dzięki działaniu Ducha Świętego człowiek otwiera się na działanie miłosierdzia i dostrzega swoją godność, która daje mu możliwość zjednoczenia z Chrystusem.
Miejscem spotkania z miłosierdziem Boga są sakramenty, szczególnie Pokuta i Eucharystia, w których chrześcijanin dotyka miłości miłosiernej Boga.
b) sytuacja człowieka w świecie
Świat, w którym żyjemy jest pod wieloma względami uprzywilejowany. Rozwój techniki pozwolił człowiekowi poznać i wykorzystać prawa rządzące przyrodą. Nowe środki komunikacji pozwalają brać udział w wydarzeniach całego świata. Nauki biologiczne i medyczne pomogły człowiekowi pokonać wiele chorób i znacznie przedłużyć życie (DM 10).
Mimo niewątpliwych osiągnięć, świat w którym żyjemy pełen jest zła, które podcina nadzieje ludzkości pokładane w rozwoju techniki i medycyny (DM 10). Jesteśmy świadkami pęknięcia, jakie dokonuje się w sercu człowieka i owocuje jako zakłócenie równowagi wewnętrznej, niezdolności wybierania między dobrem i złem. Tragicznym doświadczeniem dla człowieka był wiek XX, który zaowocował dwoma strasznymi systemami totalitarnymi. Odrzucając Boga przyniosły one ze sobą okrutne zło i śmierć milionów ludzi. Podcięły wiarę w Boga obecnego w świecie i w możliwości człowieka czynienia dobra.
Jan Paweł II przypomniał w homilii na Krakowskich Błoniach zagrożenia, jakie stoją przed człowiekiem na początku trzeciego tysiąclecia – zabijanie nienarodzonych, manipulowanie życiem ludzkim, zapłodnienie w probówce, zmiany kodu genetycznego i eutanazja: „Człowiek nierzadko żyje tak, jakby Boga nie było, a nawet stawia samego siebie na Jego miejscu. Uzurpuje sobie prawo Stwórcy do ingerowania w tajemnicę życia ludzkiego. Usiłuje decydować o jego zaistnieniu, wyznaczać jego kształt przez manipulacje genetyczne i w końcu określić granicę śmierci” (Bądźcie świadkami Bożego Miłosierdzia, Homilia Jana Pawła II na Krakowskich Błoniach, 18 sierpnia 2002, w: Bóg bogaty w miłosierdzie, Kraków 2002, s. 102). Do tego dochodzi zagłuszanie głosu sumienia i usuwanie Boga poza nawias życia w rodzinie i w społeczeństwie.
Wzrasta poczucie zagrożenia wolności, lęk przed manipulowaniem i podporządkowaniem sobie: „Tak więc obok świadomości zagrożenia biologicznego rośnie świadomość innego zagrożenia, które bardziej jeszcze niszczy to, co istotowo ludzkie, co najściślej związane z godnością osoby ludzkiej, z jej wewnętrznym prawem do prawdy i do wolności” (DM 11). Przeraża krzywda społeczna i różnice między bogatymi i biednymi. Wobec licznych wojen, tym bardziej dramatycznym jest pytanie o Boga i Jego sprawiedliwość.
Człowiek XXI wieku jeszcze bardziej doświadcza pustki życia, lęku przed przyszłością, przed cierpieniem i samotnością. W takim kontekście odczytujemy słowa Ojca Świętego:
Pochyl się nad nami grzesznymi, ulecz naszą słabość, przezwycięż wszelkie zło, pozwól wszystkim mieszkańcom ziemi doświadczyć Twojego miłosierdzia, aby w Tobie, trójjedyny Boże, zawsze odnajdywali źródło nadziei.
W modlitwie tej Jan Paweł II staje jak Mojżesz przed Bogiem przedstawiając wszystkie słabości człowieka, które niszczą dziś ludzkość, jak jadowite węże naród wybrany na pustyni (Lb 21,4-9). Ojciec Święty jakby zbiera głosy rozpaczy i cierpienia rozlegające się na całej ziemi, by przedstawić je Bogu i prosić o miłosierdzie.
c) prośba o miłosierdzie
Konsekwencją wyznania wiary w Boga miłosierdzia jest modlitwa o miłosierdzie. Jest to podstawowy obowiązek i prawo Kościoła: „Kościół głosi prawdę o miłosierdziu Boga objawioną w ukrzyżowanym i zmartwychwstałym Chrystusie i wyznaję ją na różne sposoby. Kościół stara się również czynić miłosierdzie ludziom przez ludzi, widząc w tym nieodzowny warunek zabiegów o lepszy, „bardziej ludzki” świat dnia dzisiejszego i jutrzejszego. Jednakże w żadnym czasie, w żadnym okresie dziejów – a zwłaszcza w okresie tak przełomowym jak nasz – Kościół nie może zapomnieć o modlitwie, która jest wołaniem o miłosierdzie Boga wobec wielorakiego zła, jakie ciąży nad ludzkością, i jakie jej zagraża. To właśnie jest podstawowym prawem i zarazem powinnością Kościoła w Jezusie Chrystusie” (DM 15). Wobec sekularyzacji życia, odchodzenia od Boga i życia „jakby Boga nie było” Kościół ma obowiązek ukazywać miłosierdzie jako znak nadziei dla każdego człowieka.
Wobec coraz większego oddalania się człowieka od Boga, do tego stopnia, że nie potrafi on wypowiedzieć słowa ‘miłosierdzie’ i otworzyć się na działanie Boga, Kościół powinien wypowiedzieć to słowo w jego imieniu.
Przekonanie o potrzebie modlitwy o miłosierdzie doprowadziło Ojca Świętego do sformułowania aktu zawierzenia świata Bożemu miłosierdziu. Jest on owocem żywej wiary Papieża, głębokiej refleksji nad tajemnicą miłosierdzia i wielkiej miłości do ludzi, którzy zgubili Boga i utracili sens życia.
Akt zawierzenia kończy się wezwaniem będącym echem modlitwy Koronki do Bożego Miłosierdzia przekazanej św. Siostrze Faustynie przez Pana Jezusa:
Ojcze przedwieczny, dla bolesnej męki i zmartwychwstania Twojego Syna, miej miłosierdzie dla nas i całego świata! Amen.
Modlitwa o miłosierdzie jest skierowana do Boga Ojca miłosierdzia przez pośrednictwo Syna Bożego, który przyniósł światu miłosierdzie przez swoją śmierć i zmartwychwstanie. Ojciec Święty widząc potrzeby współczesności prosi o miłosierdzie dla całego świata: „Jak bardzo dzisiejszy świat potrzebuje miłosierdzia! Na wszystkich kontynentach z głębin ludzkiego cierpienia zdaje się wznosić wołanie o miłosierdzie” (Miłosierdzie Boże jedyną nadzieją, Homilia w Krakowskich Łagiewnikach, 17 sierpnia 2002, w: Bóg bogaty w miłosierdzie, Kraków 2002, s. 77). Miłosierdzie jest tą wielką szansą na odnowienie serca człowieka dotkniętego przez grzech.
Akt zawierzenia dokonany przez Jana Pawła II w krakowskich Łagiewnikach zobowiązuje do podjęcia tej modlitwy jako zadanie duszpasterskie.
2. Realizacja aktu zawierzenia
W homilii podczas konsekracji świątyni Bożego Miłosierdzia, która poprzedziła akt zawierzenia świata Bożemu miłosierdziu Ojciec Święty wskazał dwa kierunki duszpasterskiego działania wynikającego z przyjęcia orędzia miłosierdzia. Odwołał się do krótkiego fragmentu z Dzienniczka św. Siostry Faustyny, w którym Mistyczka pyta, któż zdoła uwielbić Miłosierdzie Boże, „największy przymiot Boga” (Dz 951): „ Powtarzam dzisiaj te proste i szczere słowa św. Faustyny, by wraz z nią i z wszystkimi wielbić niepojętą i niezgłębioną tajemnicę Bożego miłosierdzia. Podobnie jak ona, chcemy wyznać, że nie ma dla człowieka innego źródła nadziei, jak miłosierdzie Boga. Pragniemy z wiarą powtarzać: Jezu, ufam Tobie!” (Miłosierdzie Boże jedyną nadzieją, Homilia w Krakowskich Łagiewnikach, 17 sierpnia 2002, w: Bóg bogaty w miłosierdzie, Kraków 2002, s. 71).
Podstawowym zadaniem, jakie stawia Papież jest uwielbienie Boga miłosierdzia. Uwielbienie jest aktem modlitwy i jednocześnie aktem wiary. Wielbiąc Boga człowiek zwraca się do Niego tylko dlatego, że jest On Bogiem. Rozpoznaje Jego obecność w swoim życiu i otwiera się na Jego działanie.
a) wielbienie Boga miłosierdzia
Uwielbienie Boga miłosierdzia dokonuje się w Jezusie Chrystusie, który w całej pełni objawia tajemnicę swojego Ojca. Pan Jezus wielbi Ojca całym swoim życiem: pracą, modlitwami, nauczaniem i posłuszeństwem woli Ojca aż po śmierć na krzyżu i zmartwychwstanie. Uczy w ten sposób, jak rozpoznać obecność Boga we wszystkich wydarzeniach życia, w radościach i smutkach, a nawet w strasznym cierpieniu i w śmierci realizując Boże przykazania znajdujące swoje dopełnienie w przykazaniu miłości.
Uwielbienie Boga znajduje swoją realizację w miłości: „To wyznanie, w którym wyraża się ufność we wszechmocną miłość Boga, jest szczególnie potrzebne w naszych czasach, w których człowiek doznaje zagubienia w obliczu wielorakich przejawów zła. Trzeba, aby wołanie o Boże miłosierdzie płynęło z naszych serc, pełnych cierpienia, niepokoju i zwątpienia, poszukujących niezawodnego źródła nadziei” (Miłosierdzie Boże jedyną nadzieją, Homilia w Krakowskich Łagiewnikach, 17 sierpnia 2002, w: Bóg bogaty w miłosierdzie, Kraków 2002, s. 72). W akcie uwielbienia człowiek wpatrujący się w miłosierdzie Boga odkrywa prawdę o sobie i o swoim życiu.
Zadanie wielbienia Boga miłosierdzia realizuje się na różne sposoby: przystępowanie do sakramentów pokuty i Eucharystii, modlitwa o miłosierdzie. Ojciec Święty wpatrując się w obraz Jezusa Miłosiernego wskazuje również formy, jakie przekazała światu św. Siostra Faustyna: Święto Miłosierdzia ustanowione dla całego Kościoła w roku 2000, nowenna do Bożego Miłosierdzia, Koronka do Bożego Miłosierdzia i uczczenie obrazu Jezusa Miłosiernego.
Wielbiąc Boga miłosierdzia człowiek odkrywa Jego niezgłębioną wielkość, gdy uświadamia sobie swój grzech i zło, jakie jest jego skutkiem. Przyjmując odpuszczenie grzechów w sakramencie pokuty człowiek jakby dotykał „odwiecznej miłości” objawionej w Krzyżu. Spotkanie z Miłosierdziem Bożym ma stać się początkiem nawrócenia i odnowy duchowej. Ojciec Święty zwrócił się szczególnie do kapłanów, by byli wiernymi narzędziami Bożego Miłosierdzia w sakramencie pokuty.
b) dzieła miłosierdzia
Drugim zadaniem postawionym nam przez Ojca Świętego w czasie jego pielgrzymki do Ojczyzny, szczególnie w homilii na Błoniach krakowskich jest czynienie miłosierdzia wobec bliźnich. Z doświadczenia miłości miłosiernego Boga powinno zrodzić się miłosierdzie wobec potrzebujących. Jan Paweł II odwołał się wielkiej tradycji Świętych Krakowa – św. Bp Stanisław, św. Jadwiga Królowa, św. Jan Kanty, ks. Piotr Skarga, św. Brat Albert Chmielowski, św. Rafał Kalinowski, bł. Aniela Salawa, bł. Bernardyna Jabłońska – którzy realizowali czynnie miłosierdzie.
Ojciec Święty wskazując na nowych Błogosławionych – bł. Z. Szczęsny Feliński, bł. ks. Jan Beyzym SI, bł. ks. Jan Balicki i bł. Sancja Szymkowiak – przypomniał biskupom, kapłanom i osobom konsekrowanym o potrzebie czynienia miłosierdzia. Zachęcił do rozwijania „wyobraźni miłosierdzia”, która powinna wyznaczać program pomocy ludziom bezdomnym, opuszczonym dzieciom i samotnym matkom, bezrobotnym oraz uzależnionym przez nałogi.
Zarówno w Łagiewnikach, jak też na Błoniach Jan Paweł II powierzał orędzie miłosierdzia szczególnie kapłanom i wiernym Archidiecezji krakowskiej. Ojciec Święty zachęcał wyraźnie, by pójść drogą św. Siostry Faustyny powierzając siebie Bożemu miłosierdziu, wielbiąc Boga miłosierdzia i czyniąc miłosierdzie bliźnim.
Ks. Jan Machniak, PAT Kraków