Jan Paweł II podczas kanonizacji św. Faustyny Kowalskiej 30 kwietnia 2000 roku przypomniał, że orędzie miłosierdzia głoszone nieustannie przez Kościół, a przypomniane dzięki objawieniom św. Siostry Faustyny staje się dziś częścią doświadczenia człowieka zagubionego pośród różnych ideologii i prądów myślowych przełomu XX i XXI wieku. W tajemnicy Bożego Miłosierdzia chrześcijanin odnajduje prawdziwe oblicze Boga, bliskiego człowiekowi i prawdziwe oblicze człowieka potrzebującego miłosierdzia i gotowego czynić miłosierdzie . Ta prawda znajduje się w centrum nauczania Jana Pawła II wyrażonego w Encyklice Dives in misericordia (1980). Ojciec Święty powracał do niej wielokrotnie, kiedy polemizował z „teologią śmierci Boga”, czy też gdy wykazywał błędy współczesnych totalitaryzmów, które usiłują usunąć Boga z historii ludzkiej.
Dokonując konsekracji Bazyliki Bożego Miłosierdzia w Krakowie Jan Paweł II jeszcze raz podkreślił, że współczesny świat potrzebuje Bożego Miłosierdzia oraz postawił Kościołowi zadanie przybliżanie światu tajemnicy Miłosierdzia Bożego: „Dlatego dziś w tym sanktuarium chcę dokonać uroczystego aktu zawierzenia świata Bożemu Miłosierdziu. Czynię to z gorącym pragnieniem, aby orędzie o miłosiernej miłości Boga, które tu zostało ogłoszone przez pośrednictwo św. Faustyny, dotarło do wszystkich mieszkańców ziemii napełniło ich serca nadzieją. Niech to przesłanie rozchodzi się z tego miejsca na całą naszą umiłowaną Ojczyznę i na cały świat. Niech się spełnia zobowiązująca obietnica Pana Jezusa, że stąd ma wyjść „iskra, która przygotuje świat na osteczne Jego przyjście” (por. Dz 1732). Trzeba tę iskrę Bożej łaski rozniecać. Trzeba przekazywać światu ogień miłosierdzia. W miłosierdziu Boga świat znajdzie pokój, a człowiek szczęście! To zadanie powierzam wam, drodzy bracia i siostry, Kościołowi w Krakowie i w Polsce oraz wszystkim czcicielom Bożego Miłosierdzia, którzy tu przybywać będą z Polski i z całego świata” .
Apostolstwo Bożego Miłosierdzia według Jana Pawła II odwołuje się do doświadczenia tajemnicy Bożego Milosierdzia, które obejmuje uwielbienie Boga, bogatego w miłosierdzie, głoszenie miłosierdzia światu i czynienie miłosierdzia wobec potrzebujących.
1. Bóg miłosierdzia
W Encyklice Dives in misericordia Jan Paweł II, odwołując się do Historii Zbawienia, przypomina człowiekowi o nieustannej obecności Boga wśród ludzi. Miłosierdzie Ojca objawione przez Jezusa Chrystusa jest obecne w Starym Przymierzu, w historii narodu wybranego, który przechował wiarę w jedynego Boga. Bóg Jahwe, Stwórca świata i człowieka daje się poznać Mojżeszowi jako miłosierdzie. Bóg sam uroczyście się przedstawia: „A Pan zstąpił w obłoku, i [Mojżesz] zatrzymał się koło Niego, i wypowiedział imię Jahwe. Przeszedł Pan przed jego oczyma i wołał: Jahwe, Jahwe, Bóg miłosierny i litościwy, cierpliwy, bogaty w łaskę i wierność, zachowujący swą łaskę w tysiączne pokolenia, przebaczający niegodziwość, niewierność, grzech…” (Wj 34,6-7). W miłosierdziu, jak podkreśla Jan Paweł II (DM 4), ukazują się różne odcienie miłości Boga do człowieka: dobroć, życzliwość, łaskę i wierność (hebr. hesed), czułość i współczucie jakie charakteryzuje matkę (hebr. rahamim), wielkoduszność i życzliwość (hebr. hanan) oraz litość, oszczędzanie przeciwnika i przebaczenie (hebr. hamal). Miłosierdzie, rozumiane jako objawienie miłości Boga na zewnątrz, łączy się nierozerwalnie z dziełem stworzenia wiążąc Boga Stwórcę z człowiekiem, będącym Jego stworzeniem (DM 4). Jak zauważa Ojciec Święty do natury miłości należy to, że nie może ona nienawidzić i pragnąć zła dla tego, kogo obdarzyła pełnią dóbr.
Tajemnicę miłości miłosiernej przechowywał naród wybrany, napominany w swoich dziejach przez proroków i zachęcany do otwarcia swojego serca na Boga miłosierdzia (Iz 54,10; Jer 31,3). Miłosierdzie doświadczane przez Izraelitów było „treścią obcowania z ich Bogiem” (DM 4) szczególnie w tych momentach, gdy brakowało wierności Przymierzu. Z prośbą o miłosierdzie zwaraca się do Boga Salomon w modlitwie z okazji poświęcenia Świątyni (1 Krl 8,22-53). Prorok Micheasz prosi o przebaczenie niewierności odwołując się do Miłosierdzia Bożego (Mi 7,18-20), a prorok Izajasz pociesza wygnańców wskazując na miłosierdzie jako gwarancję Jego bliskości i opieki (Iz 51,4-16). U proroków miłosierdzie oznacza szczególną moc miłości, która „jest większa niż grzech i niewierność ludu wybranego” (DM 4). Miłosierdzie obejmuje nie tylko społeczność Narodu Wybranego, ale również poszczególne osoby, które z powodu zła fizycznego lub moralnego doświadczają poczucia winy. Do Boga miłosierdzia zwraca się Dawid po grzechu z Batszebą (2 Sm 11-12). Bóg widząc jego prawdziwy żal i cierpienie z powodu popełnionego zła okazuje miłość i współczucie przebaczając jego grzech. Z tego doświadczenia miłości i współczucia zarówno w wymiarze narodu, jak też poszczególnych osób rodzi się ufność wobec Boga, która pozwala człowiekowi zwracać się do Boga i odkrywać Jego obecność.
Każdy człowiek, zauważa Jan Paweł II w Dives in misericordia, jest zdolny odkryć Boga w przyrodzie i w kosmosie poprzez Jego „niewidzialne przymioty” (Rz 1,20). Pośrednie poznanie nie daje jednak pełnego widzenia Boga. Objawienie miłości w Jezusie Chrystusie prowadzi do Boga „w niezgłębionej tajemnicy Jego istoty” (DM 2; 1Tm 6,16). Pan Jezus ukazuje Boga miłosierdzia w przypowieściach o zaginionej owcy i drachmie (Łk 15,1-10), a szczególnie w przypowieści o synu marnotrawnym (Łk 15,11-32). Przypowieść ta ukazuje najpierw wielkość miłości Ojca, gotowego przebaczyć i na nowo obdarować. Jan Paweł II jeszcze bardziej wydobywa z niej godność syna marnotrawnego, które jaśnieje na nowo dzięki miłosierdziu Ojca. Bóg jawi się jako wierny swojemu ojcostwu: „Miłość taka zdolna jest do pochylenia się nad każdym synem marnotrawnym, nad każdą ludzką nędzą, nade wszystko zaś nad nędzą moralną, nad grzechem” (DM 6). Wielkość miłości Boga wobec grzesznego człowieka odsłania wielkość godności syna, który zawsze jest dzieckiem Boga i ma prawo do jego miłości. W miłosierdziu dostrzega Jan Paweł II „stosunek nierówności” między Bogiem, który obdarowuje i człowiekiem przyjmującym Jego dobroć. Miłosierdzie sprawia jednak, że syn marnotrawny otrzymując na nowo godność synowską nie doświadcza upokorzenia. Na wielką miłość Boga odpowiada postawą nawrócenia, która jest owocem miłosierdzia (DM 6).
Pełnym objawieniem miłosierdzia Bożego jest śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa. Misterium paschalne ukazuje wielkość miłości Boga do człowieka, który „własnego Syna nie oszczędził” (2 Kor 5,21). Dzięki tajemnicy Krzyża Bóg objawia głębię swej miłości, która jest na początku stworzenia człowieka i dzieła Odkupienia: „Bóg, którego objawił Chrystus, pozostaje nie tylko w stałej łączności ze światem jako Stwórca, ostateczne źródło istnienia. Jest to miłość, która nie tylko stwarza dobro, ale doprowadza do uczestnictwa we własnym życiu Boga: Ojca, Syna i Ducha Świętego” (DM 7). W śmierci Chrystusa Bóg jest blisko człowieka dając siebie, aby człowiek mógł uczestniczyć w Jego życiu. Miłość miłosierna jest mocniejsza niż grzech i śmierć. Dzięki działaniu Ducha Świętego człowiek otwiera się na działanie miłosierdzia i dostrzega swoją godność, która daje mu możliwość zjednoczenia z Chrystusem.
Miejscem spotkania z miłosierdziem Boga są sakramenty, szczególnie Pokuta i Eucharystia, w których chrześcijanin dotyka miłości miłosiernej Boga. Kościół wierny Jezusowi Chrystusowi podkreśla Jan Paweł II jako pierwsze zadanie swojej misji w świecie ma dać świadectwo Miłosierdziu Bożemu (DM 12).
2. Apostolska misja głoszenia miłosierdzia Boga
Obowiązek głoszenia Bożego Miłosierdzia jest podstawowym wymiarem misji wobec świata powierzonej Apostołom przez Chrystusa. Misja ta jest przedłużeniem tradycji proroków Starego Testamentu i wiernym wypełnieniem posłannictwa Pana Jezusa polegającego na ukazaniu człowiekowi Boga, Ojca miłosierdzia.
W Piśmie świętym Nowego Testamentu imię apostoła (gr. apostolos , od czasownika apostello – ‘posłać’, wskazuje na osobę reprezentującą kogoś, występującą w jego imieniu – Mt 10,2) nosili uczniowie Chrystusa, wybrani przez Niego do głoszenia Dobrej Nowiny. Św. Paweł nazywa siebie ‘apostołem pogan’ (Rz 11,13). Imię ‘apostoł’ odnosi się również do uczniów św. Pawła – Tymoteusza (1 Tes 2,7) i Barnaby (1 Kor 9,6). Zadanie Apostołów polegało na głoszeniu Ewangelii i wypędzaniu złych duchów (Mk 6,3, 14), przemawianiu w imieniu Chrystusa (Mk 6,6-13), rozdzielaniu chleba na pustyni (Mt 14,19). Po Zmartwychwstaniu Apostołowie świadczyli, że Chrystus zmatwychwstały jest tym samym, którego oni znali, gdy chodził po ziemi i czynił cuda (Dz 1,8.21). W centrum nauczania jest prawda o Jezusie Chrystusie, Synu Bożym, który przyszedł na ziemię, by objawić miłość Ojca do człowieka.
Dziś imię apostołów z urzędu noszą biskupi, następy Dwunastu. We władzy apostolskiej biskupów uczestniczą kapłani i diakoni, którzy razem ze święceniami otrzymują misję głoszenia Dobrej Nowiny. W misji apostolskiej uczestniczą również wszyscy uczniowie Chrystusa na mocy kapłaństwa powszechnego, którzy podejmują odpowiedzialność za Dobrą Nowinę.
W Encyklice Dives in misericordia Jan Paweł II wyraźnie wskazuje na dawanie świadectwa o miłosierdziu Boga jako podstawowe zadanie apostolskiego posłannictwa Kościoła wobec współczesnego świata: „Kościół winien dawać świadectwo miłosierdziu Boga objawionemu w Chrystusie, w całym Jego mesjańskim posłannictwie, przede wszystkim wyznając je jako zbawczą prawdę wiary i życia z wiary, z kolei starając się wprowadzać je i wcielać w życie zarówno własnych wyznawców, jak też w miarę możności wszystkich ludzi dobrej woli. Wreszcie Kościół – wyznając miłosierdzie i nie odstępując od niego w życiu – ma prawo i obowiązek odwoływać się do miłosierdzia Bożego, wzywając go wobec wszystkich przejawów zła fizycznego i moralnego, wobec wszystkich zagrożeń, które tak bardzo ciążą nad całym horyzontem życia współczesnej współczesnej ludzkości” (DM 12). Misja apostolska w odniesieniu do Bożego Miłosierdzia wyraża się według Ojca Świętego w wyznawaniu prawdy, że Bóg jest miłosierdziem i uwielbieniu Boga miłosierdzia. Drugim zadaniem Kościoła, a więc uczniów uczniów Chrystusa jest czynienie miłosierdzia. Trzecim polem dawania świadectwa o Bogu jest modlitwa o miłosierdzie dla świata. Punktem wyjścia wszelkiej działalności w dziedzinie apostolstwa Miłosierdzia Bożego jest wyznanie wiary w Boga miłosierdzia. Bez tego fundamentu czynienie miłosierdzia staje się zwyczajną filantropią , która może być uprawiana przez człowieka nawet niewierzącego.
a) uwielbienie Boga miłosierdzia
Podstawową przestrzenią świadeczenia o miłosierdziu Boga, podkreśla Jan Paweł II, jest liturgia Kościoła, czytania liturgiczne i modlitwy, w których słychać echo prawdy wyrażonej na kartach Pisma świętego. Za nią idzie doświadczenie Ludu Bożego, które potwierdza poznanie Boga miłosierdzia w codziennym życiu: „Jeśli niektórzy teologowie twierdzą, że miłosierdzie jest największym wśród przymiotów i doskonałości Boga, to Biblia, Tradycja i całe życie z wiary Ludu Bożego, dostarcza z pewnością swoistego pokrycia dla tego twierdzenia. Nie chodzi tutaj o doskonałość samej niezgłębionej istoty Boga w tajemnicy samego Bóstwa, ale o doskonałość i przymiot, w którym człowiek z całą wewnętrzną prawdą swej egzystencji szczególnie blisko i szczególnie często spotyka się z żywym Bogiem” (DM 13).
Spotkanie w swoim życiu Boga miłosierdzia jest pierwszym doświadczeniem wiary chrześcijanina, które Jan Paweł II porównuje do „widzenia Ojca”, o czym mówił Chrystus do Filipa (J 14,9 nn). Widzenie Boga przez wiarę znajduje szczególną realizację w przeżyciu miłości miłosiernej Ojca, podobnej do przeżycia syna z przypowieści o synu marnotrawnym. Doświadczenie to Kościół umieszcza w samym centrum swojego nauczania (DM 13), gdyż jest ono kluczem do poznania Boga objawionego w Chrystusie i odkrycia godności drugiego człowieka, stworzonego na obraz Boga: „Kto mnie zobaczył, zobaczył także i Ojca” (J, 14,9). Kontemplowanie miłosiernego oblicza Chrystusa zbliża do Ojca, którego naturą jest miłosierdzie.
Wyznawanie i głoszenie miłosierdzia Bożego dokonuje się wówczas, gdy Kościół głosząc Słowo Boże przybliża ludzi do źródeł miłosierdzia: Eucharystii i sakramentu pokuty (DM 13). Są one darem Chrystusa ukrzyżowanego i zmartwychwstałego, który przez swoją śmierć i zmartwychwstanie w pełni objawił miłosierdzie Ojca. Z całą mocą Piotrowego autorytetu Jan Paweł II przypomina, że Eucharystia jest źródłem niewyczerpanej miłości Boga: „Eucharystia przybliża nas zawsze do tej miłości, która jest potężniejsza niż śmierć: ilekroć bowiem spożywamy ten chleb albo pijemy kielich, nie tylko głosimy śmierć Odkupiciela, ale także wspominamy Jego zmartwychwstanie i oczekujemy Jego przyjścia w chwale” (DM 13). Pierwszym więc zadaniem ucznia Chrystusowego jest szafarstwo i udział w sakramencie Eucharystii. Już sam obrzęd eucharystyczny, uobecniający mękę, śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa jest ukazywaniem nieskończonej miłości Boga, który dał swojego Syna za zbawienie świata (por. J 3,16).
Drogę do spotkanie z milosierdziem Boga w Eucharystii otwiera sakrament pokuty, w którym jak mówi Jan Paweł II „każdy człowiek może w sposób szczególny doświadczyć miłosierdzia, czyli tej miłości, która jest potężniejsza niż grzech” (DM 13). Wobec grzechu najpełniej objawia się nieskończoność miłosierdzia Boga, który zawsze jest gotowy przebaczać, człowiekowi żałującemu za swój czyn: „Nieskończona jest gotowość i moc przebaczania, mająca swe stałe pokrycie w niewysłowionej wartości ofiary Syna. Żaden grzech ludzki nie przewyższa tej mocy ani jej nie ogranicza. Ograniczyć ją może tylko od strony człowieka brak dobrej woli, brak gotowości nawrócenia, czyli pokuty, trwanie w oporze i sprzeciwie wobec łaski i prawdy, a zwłaszcza wobec świadectwa krzyża zmartwychwstania Chrystusowego” (DM 13). Apostolskie zadanie Kościoła w dziedzinie sakramentu pokuty obejmuje głoszenie nawrócenia i ukazywanie Boga przebaczającego i łaskawego. Chrześcijanie podejmują więc wszelkie wysiłki zbliżając się do sakramentu pokuty i przebaczając sobie nawzajem, aby wszyscy ludzie dostrzegli oblicze Boga przebaczającego.
Z miłości miłosiernej Boga zawartej w Eucharystii i w sakramencie pokuty rodzi się jedność obejmująca nie tylko chrześcijan, ale również wszystkie narody.
b) czynienie miłosierdzia
Ważnym polem ukazywania Miłosierdzia Bożego są czyny miłosierdzia, przez które człowiek potwierdza, że nie tylko potrzebuje miłosierdzia, ale gotowy do czynienia miłosierdzia wobec bliźnich (DM 14). Spełniając uczynki miłosierdzia wynikające z doświadczenia miłosierdzia Boga chrześcijanin poznaje ukrytą w sobie zdolność do dzielenia się miłością. Jan Paweł II podkreśla w Encyklice Dives in misericordia, że człowiek jest zdolny do poznania miłosiernej miłości Boga, o ile sam potrafi okazać miłosierdzie innym.
Miłość miłosierna jest siłą jednoczącą i podnoszącą ludzi we wzjemnych relacjach przemieniając osobę obdarowaną i obdarowującą. Wzorem tej miłości jest Chrystus ukrzyżowany, który oddał siebie bezgranicznie aż do śmierci (Mt 25,34-40): „Nawet w wypadkach, w których wszystko zdawałoby się wskazywać na to, że jedna strona tylko obdarowuje, daje – a druga tylko otrzymuje, bierze – (jak np. w wypadku lekarza, który leczy, nauczyciela, który uczy, rodziców, którzy utrzymują i wychowują swoje dzieci, ofiarodawcy, który świadczy potrzebującym), w istocie rzeczy zawsze również i ta pierwsza strona obdarowywana” (DM 14). W oparciu o wzór Chrystusa chrześcijanin nieustannie oczyszcza swoje uczynki miłosierdzia, aby były one zawsze inspirowane doświadczeniem miłości darmowej. Tylko wówczas stają się one aktem miłosierdzia, który otwiera na Boga i odsłania prawdziwą godność człowieka zdolnego do dzielenia się miłością.
Droga miłości darmowej, jaką ukazał Chrystus w Krzyżu nie jest więc aktem, czy procesem jednostronnym, lecz domaga się wzajemności wobec Boga i wobec człowieka. Miłość miłosierna wyrównuje również różnice, jakie powstają między osobą dającą i otrzymującą dobro. Dlatego dla Jana Pawła II miłosierdzie jest dopełnieniem sprawiedliwości: „Autentyczne chrześcijańskie miłosierdzie jest zarazem jakby doskonalszym wcieleniem „zrównania” pomiędzy ludźmi, a więc także i doskonalszym wcieleniem sprawiedliwości, o ile ta w swoich granicach dąży również do takiego zrównania” (DM 14). Miłosierdzie jest istotnym elementem kształtującym stosunki międzyludzkie w duchu poszanowania godności człowieka i odkrywania jego zdolności czynienia dobra.
Apostolstwo miłosierdzia w wymiarze czynów miłosierdzia musi zawsze odwoływać się do tego podstawowego doświadczenia miłości w Chrystusie, by miłosierdzie nie stało się filantropią, lub nie zostało zastąpione sprawiedliwością społeczną: „Dlatego też Kościół za swój naczelny obowiązek na każdym, a zwłaszcza na współczesnym etapie dziejów, musi uznać głoszenie i wprowadzanie w życie tajemnicy miłosierdzia objawionej do końca w Jezusie Chrystusie” (DM 14).
Konsekwencją wyznania wiary w Boga miłosierdzia jest modlitwa o miłosierdzie.
c) modlitwa o miłosierdzie
Modlitwa o miłosierdzia wypływająca z doświadczenia miłosierdzia Boga w życiu i spełniania uczynków miłosierdzia jest, jak mówi Jan Paweł II, podstawowym obowiązkiem i prawem Kościoła: „Kościół głosi prawdę o miłosierdziu Boga objawioną w ukrzyżowanym i zmartwychwstałym Chrystusie i wyznaję ją na różne sposoby. Kościół stara się również czynić miłosierdzie ludziom przez ludzi, widząc w tym nieodzowny warunek zabiegów o lepszy, „bardziej ludzki” świat dnia dzisiejszego i jutrzejszego. Jednakże w żadnym czasie, w żadnym okresie dziejów – a zwłaszcza w okresie tak przełomowym jak nasz – Kościół nie może zapomnieć o modlitwie, która jest wołaniem o miłosierdzie Boga wobec wielorakiego zła, jakie ciąży nad ludzkością, i jakie jej zagraża. To właśnie jest podstawowym prawem i zarazem powinnością Kościoła w Jezusie Chrystusie” (DM 15). Wobec sekularyzacji życia, odchodzenia od Boga i życia „jakby Boga nie było” Kościół ma obowiązek modlić się o miłosierdzie jako znak nadziei dla każdego człowieka.
Wobec coraz większego oddalania się człowieka od Boga, do tego stopnia, że nie potrafi on wypowiedzieć słowa „miłosierdzie” i otworzyć się na działanie Boga, Kościół powinien wypowiedzieć to słowo w jego imieniu. Przekonanie o potrzebie modlitwy o miłosierdzie doprowadziło Ojca Świętego do sformułowania aktu zawierzenia świata Bożemu miłosierdziu. Jest on owocem żywej wiary Papieża, głębokiej refleksji nad tajemnicą miłosierdzia i wielkiej miłości do ludzi, którzy zgubili Boga i utracili sens życia.
Modlitwa o miłosierdzie jest skierowana do Boga Ojca miłosierdzia przez pośrednictwo Syna Bożego, który przyniósł światu miłosierdzie przez swoją śmierć i zmartwychwstanie. Jan Paweł II widząc potrzeby współczesności prosi o miłosierdzie dla całego świata: „Jak bardzo dzisiejszy świat potrzebuje miłosierdzia! Na wszystkich kontynentach z głębin ludzkiego cierpienia zdaje się wznosić wołanie o miłosierdzie” . Miłosierdzie jest tą wielką szansą na odnowienie serca człowieka dotkniętego przez grzech.
Uwielbienie Boga miłosierdzia dokonuje się w Jezusie Chrystusie, który w całej pełni objawia tajemnicę swojego Ojca. Pan Jezus wielbi Ojca całym swoim życiem: pracą, modlitwami, nauczaniem i posłuszeństwem woli Ojca aż po śmierć na krzyżu i zmartwychwstanie. Uczy w ten sposób, jak rozpoznać obecność Boga we wszystkich wydarzeniach życia, w radościach i smutkach, a nawet w strasznym cierpieniu i w śmierci realizując Boże przykazania znajdujące swoje dopełnienie w przykazaniu miłości.
Uwielbienie Boga znajduje swoją realizację w miłości: „To wyznanie, w którym wyraża się ufność we wszechmocną miłość Boga, jest szczególnie potrzebne w naszych czasach, w których człowiek doznaje zagubienia w obliczu wielorakich przejawów zła. Trzeba, aby wołanie o Boże miłosierdzie płynęło z naszych serc, pełnych cierpienia, niepokoju i zwątpienia, poszukujących niezawodnego źródła nadziei” . W akcie uwielbienia człowiek wpatrujący się w miłosierdzie Boga odkrywa prawdę o sobie i o swoim życiu.
3. Praktyczne wymiary apostolstwa miłosierdzia
Świat, w którym żyjemy zauważył Jan Paweł II w Encyklice Dives in misericordia jest pod wieloma względami uprzywilejowany. Rozwój techniki pozwolił człowiekowi poznać i wykorzystać prawa rządzące przyrodą. Nowe środki komunikacji pozwalają brać udział w wydarzeniach całego świata. Nauki biologiczne i medyczne pomogły człowiekowi pokonać wiele chorób i znacznie przedłużyć życie (DM 10). Mimo niewątpliwych osiągnięć, świat w którym żyjemy pełen jest zła, które podcina nadzieje ludzkości pokładane w rozwoju techniki i medycyny (DM 10). Jesteśmy świadkami pęknięcia, jakie dokonuje się w sercu człowieka i owocuje jako zakłócenie równowagi wewnętrznej, niezdolności wybierania między dobrem i złem. Tragicznym doświadczeniem dla człowieka był wiek XX, który zaowocował dwoma strasznymi systemami totalitarnymi. Odrzucając Boga przyniosły one ze sobą okrutne zło i śmierć milionów ludzi. Podcięły wiarę w Boga obecnego w świecie i w możliwości człowieka czynienia dobra.
W homilii na Krakowskich Błoniach 18 sierpnia 2002 roku Jan Paweł II jeszcze raz przypomniał zagrożenia, jakie stoją przed człowiekiem na początku trzeciego tysiąclecia – zabijanie nienarodzonych, manipulowanie życiem ludzkim, zapłodnienie w probówce, zmiany kodu genetycznego i eutanazja: „Człowiek nierzadko żyje tak, jakby Boga nie było, a nawet stawia samego siebie na Jego miejscu. Uzurpuje sobie prawo Stwórcy do ingerowania w tajemnicę życia ludzkiego. Usiłuje decydować o jego zaistnieniu, wyznaczać jego kształt przez manipulacje genetyczne i w końcu określić granicę śmierci” . Do tego dochodzi zagłuszanie głosu sumienia i usuwanie Boga poza nawias życia w rodzinie i w społeczeństwie. Jak zauważa ks. A. Baczyński w swojej pracy pt. Telewizja a świat wartości „Wołanie o miłosierdzie jest tym bardziej naglące, że współczesność ukazuje dwojaki stosunek do miłosierdzia jako szczególnej wartości – jest bowiem widoczna wyraźna potrzeba miłosierdzia i czynu miłosiernej miłości, ale zaznacza się też tendencja do marginalizowania owej potrzeby, a tym samym samego miłosierdzia. Nieustanna ekspansja człowieka, chęć panowania nad wszystkim nie pozostwia miejsca dla miłosierdzia” Człowiek XXI wieku jeszcze bardziej doświadcza pustki życia, lęku przed przyszłością, przed cierpieniem i samotnością.
Apostolskie zadanie głoszenia Bożego Miłosierdzia realizuje chrześcijanin na różne sposoby. Jego fundamentem podkreślił Jan Paweł II jest wyznanie i uwielbienie Bożego Miłosierdzia: „W tym samym duchu wiary przybyłem do Łagiewnik, aby konsekrować tę nową świątynię. Jestem bowiem przekonany, że jest to takie szczególne miejsce, które Bóg obrał sobie, aby tu wylewać łaskę swego miłosierdzia. Modlę się, aby ten kościół był zawsze miejscem głoszenia orędzia o miłosiernej miłości Boga; miejscem nawrócenia i pokuty; miejscem sprawowania Ofiary Eucharystycznej – źródła miłosierdzia; miejscem modlitwy – wytrwałego błagania o miłosierdzie Boże dla nas i całego świata” . Ojciec Święty Jan Paweł II wpatrując się w obraz Jezusa Miłosiernego wskazał również te formy głoszenia miłosierdzia, jakie przekazała św. Siostra Faustyna: Święto Miłosierdzia ustanowione dla całego Kościoła w roku 2000, nowenna do Bożego Miłosierdzia, Koronka do Bożego Miłosierdzia i uczczenie obrazu Jezusa Miłosiernego.
Wielbiąc Boga miłosierdzia człowiek odkrywa Jego niezgłębioną wielkość uświadamiając sobie swój grzech i zło, jakie jest jego skutkiem. Przyjmując odpuszczenie grzechów w sakramencie pokuty człowiek jakby dotykał „odwiecznej miłości” objawionej w Krzyżu. Jan Paweł II zwrócił uwagę na fakt, że spotkanie z Miłosierdziem Bożym ma stać się początkiem nawrócenia i odnowy duchowej. Zachęcił szczególnie kapłanów, by byli wiernymi narzędziami Bożego Miłosierdzia w sakramencie pokuty.
Zadaniem postawionym przez Ojca Świętego Jana Pawła II szczególnie w homilii na Błoniach krakowskich 18 sierpnia 2002 roku jest czynienie miłosierdzia wobec bliźnich. Z doświadczenia miłości miłosiernego Boga powinno zrodzić się miłosierdzie wobec potrzebujących. Papież odwołał się wielkiej tradycji Świętych Krakowa – św. Bp Stanisław, św. Jadwiga Królowa, św. Jan Kanty, ks. Piotr Skarga, św. Brat Albert Chmielowski, św. Rafał Kalinowski, bł. Aniela Salawa, bł. Bernardyna Jabłońska – którzy realizowali czynnie miłosierdzie: „Wezwanie do dawania świadectwa miłosierdziu brzmi szczególnie wymownie tu, w umiłowanym Krakowie, nad którym góruje sanktuarium Miłosierdzia Bożego w Łagiewnikach i nowa światynia, jaką wczoraj było mi dane konsekrować. Tu brzmi to wezwanie znajomo, bo odwołuje się do wielowiekowej tradycji tego miasta, której szczególnym znamieniem była zawsze gotowość do niesienia pomocy potrzebującym” . Ojciec Święty zachęcił do rozwijania „wyobraźni miłosierdzia”, która powinna wyznaczać program pomocy ludziom bezdomnym, opuszczonym dzieciom i samotnym matkom, bezrobotnym oraz uzależnionym przez nałogi.
Zarówno w Łagiewnikach, jak też na Błoniach Jan Paweł II powierzał orędzie miłosierdzia szczególnie kapłanom i wiernym Archidiecezji krakowskiej. Podpowiadał wyraźnie, by pójść drogą św. Siostry Faustyny powierzając siebie Bożemu miłosierdziu, wielbiąc Boga miłosierdzia i czyniąc miłosierdzie bliźnim.
Apostolstwo Bożego Miłosierdzia, jak podkreśla Jan Paweł II w Encyklice Dives in misericordia, jest centralnym elementem misji, jaką uczniowie Chrystusa otrzymali od swojego Pana. Obejmuje ona wyznanie wiary w Boga miłosierdzia i uwielbienie Boga, bogatego w miłosierdzie. Realizuje się przez głoszenie Miłosierdzia Bożego w Liturgii Słowa i sprawowanie Eucharystii i sakramentu pokuty, które są źródłami miłosierdzia zawierając tajemnicę śmierci i zmartwychwstania Chrystusa, w której w pełni objawiło się miłosierdzie Boga wobec człowieka. Miłosierdzie Boże doświadczane przez człowieka uznającego swoją słabość otwiera go na bliźniego ukazując możliwość dzielenia się miłosierdziem.
Apostolstwo Bożego Miłosierdzia nabiera szczególnego wymiaru dzięki doświadczeniu św. Faustyny Kowalskiej (1905-1938), którą Jan Paweł II nazwał „darem Boga dla naszych czasów”, w odkrywaniu Boga miłosierdzia obecnego w świecie i czynienia miłosierdzia wobec bliźnich.
Riassunto
Apostolato della Divina Misericordia, come lo sottoline Giovanni Paolo II nell’Enciclica Dives in misericordia costituisce l’elemento centrale della missione dei discepoli di Cristo, la quale loro hanno icevuto dal suo Signore. Essa comprende la professione della fede in Dio misericordioso e nel lodarLo come Padre della misericordia e si realizza nel proclamare della Divina Misericordia nella Liturgia della Parola, nell’Eucrestia e nel sacramento di penitenza, i quail sono fonti della misericordia. I sacramenti dell’Eucarestia e di penitenza contengono il mistero della morte e di risurrezione di Cristo, nel quale si e rivelata pienamente la misericordia di Dio verso uomo. La Misericordia di Dio sperimentata dall’uomo, che riconosce la sua debolezza lo appre al vicino mostrandogli la possibilita di dare l’amore misericrdioso.
Apostolato della Divina Misericordia prende dimensione speciale grazie all’esperienza di Santa Suor Faustina Kowalska (1905-1938), la quale Giovanni Paolo II chiamo “dono di Dio per I nostri tempi”, aiutando a scoprire Dio della misericordia presente nel mondo e di compiere misericordia verso il prossimo.
Ks. Jan Machniak, PAT Kraków